Jeżeli popatrzyć na podatki z punktu widzenia historycznego to na początku podatki były formą wymuszonych danin i obowiązków wynikających z poddaństwa jakiemuś władcy lub określonej strukturze rządzącej. Niemniej, z biegiem czasu rządy, które uważały się za reprezentujące dane społeczeństwo i dążące do spełnienia oczekiwań tego społeczeństwa, zwykle ustalały obowiązek podatkowy z dużym wyprzedzeniem i za zgodą rządzonych.

Amerykański system podatkowy zaczął się kształtować od niewielkiej rewolty przeciwko podatkowi nałożonemu na herbatę przez rząd, który uważał iż jego dochody są zbyt małe aby chronić zdobyte kolonie. Po Wielkiej Rewolucji kolonie, obecnie zwane stanami próbowały zatrzymać wiekszość przywilejów jakie przysługiwały do tej pory rządowi, wlączając  przywilej opodatkowywania. Jednakże luźna konfederacja stanów nie była w stanie stworzyć wystarczającej struktury rządzącej. Dlatego też zwołano konwencję konstytucyjną stanów aby zmodyfikować Deklarację Zjednoczeniową (Article of Confederation) i utworzyć rząd federalny (Federal Government), który mógłby być ponad stanowe i lokalne władze w większości spraw, w tym podatkowych.

Podczas gdy rząd posiada władzę aby pobierać podatki, indywidualny podatnik praktycznie nie posiada możliwości aby się temu przeciwstawić. Jednakże poprzez proces legislacyjny (ustawy, przepisy) jak i poprzez decyzje sądów, pojedyńczy podatnik uzyskał prawo do różnego rodzaju odpisów podatkowych tak aby w jak największym stopniu mógł korzystać z zarobionych przez siebie pieniędzy. Problem zwykle nie dotyczy tylko jednego podatnika, aczkolwiek ten jeden, symboliczny będzie ucieleśnieniem  wszystkich podatników mimo, że każdy ma  różne obowiązki podatkowe. Ponieważ władza ustawodawcza zostala wybrana głosami podatników, ich reprezentuje i jako legislatura ustala prawo podatkowe istnieje założenie iż każdy przepis dotyczący podatków jest przez nią uważnie rozpatrzony zanim uzyska aprobatę.

 

Prawo pobierania podatków (The Ability to Collect)

 

Przez wieki różne rzeczy były obiektem opodatkowania. Podatek od tzw. „głowy” – per capita (capitation) był pobierany tylko dlatego, że dana osoba istniała, lecz aby go pobrać należało tę osobę znaleźć. Jeżeli osoba nie mogła zapłacić należności musiała to odpracować na rzecz nakładającego podatek. W wiekach średnich nakładany był także tzw podatek od paleniska  (hearth tax) z założeniem iż podobna ilość osób korzysta z jednego paleniska, a nie wszystkich uda sie znaleźć aby pobrać podatek, w związku z tym pobierano jeden „zryczałtowany”. Podobnie gdy do użytku weszło szkło i stało się towarem luksusowym, nałożono tzw. podatek okienny (window tax)wychodząc z założenia iż ci, których stać na oszklenie okien, stać na zapłacenie dodatkowego podatku.

Krótko mówiąc, prawo do pobierania podatków jest rzadko wspominane lecz stanowi istotną część każdego systemu podatkowego. Wiele doświadczeń wskazuje, że trudność z wyegzekwowaniem podatku była główną przeszkodą dla ich nakładania, tak więc łatwość w pobieraniu i niskie koszty administracyjne danego podatku stały się  podstawowym warunkiem jego wprowadzenia.

Wszystkie zaawansowane cywilizacje zawsze manipulowały w różny sposób podatkami. Nie tylko dlatego, że przybyło wiele podmiotów do opodatkowania ale zaawansowana dokumentacja prowdzona przy rozwijającej się ekonomii wymagała od poborców podatkowych  opodatkowania rosnących majątków, które często są  wartościami niematerialnymi (istniejącymi tylko na papierze)  a także wszystkich wartości materialnych, które fizycznie można zlokalizować i zidentyfikować.

W Stanach Zjednoczonych praktycznie każda działalność gospodarcza jest, lub była opodatkowana, w takim lub innym czasie przez  jedną z agend rządowych, stanowych lub lokalnych. Możliwość pobierania podatków czasami może być ograniczona poprzez protest podatników  (tak jak to ma ostatnio miejsce w kilku stanach, gdzie powstała inicjatywa legislacyjna w celu ograniczenia niektórych podatków). Częściej jednak ograniczanie podatków następuje gdy przedstawiciele rządu stwierdzają iż np. niektóre podatki są nieopłacalne w porównaniu z kosztami adminstracyjnymi jakie za sobą niesie ich ekzekwowanie.

 

Przestępstwo podatkowe a  unikanie podatków

 (Evasion and Avoidance).

 

Prawdopodobnie jednym z najprostszych sposobów aby przysporzyć sobie i swojej rodzinie kłopotów fianasowych jest niepłacenie podatku w terminie, szczególnie gdy dokumentacja fiananasowa jest równierz w posiadaniu innych podmiotów. Takie postępowanie może nie mieć żadnych skutków przez wiele lat, a nawet wogóle. Jeżeli jednak władze podatkowe odkryją, że świadomie unikałeś podatków to kara może być bardzo dotkliwa, łącznie z karą więzienia i może dotyczyć nie tylko ciebie ale i członków twojej rodziny. Rzadko, ale zdarza się jednak, że władze podatkowe ogłaszają amnestję podatkową i wtedy jest okazja aby zapłacić zaległe podatki bez należnych odsetek lub z niewielką karą. Zwykle tego typu amnestje ogłaszane są szeroko w prasie i innych mediach i warto z nich skorzystać jeżeli jest okazja. Jeżeli masz kłopoty z płaceniem podatków na czas, lepiej abyś ty skontaktował się z urzędem podatkowym niż aby urząd podatkowy przyszedł do ciebie.  Zwykle można w takim wypadku  wypracować jakąś ugodę i uniknąć dotkliwych kar lub zajęć komorniczych.

Generalna zasada przy tego typu przestępstwie jest taka, że kara jest tym dotkliwsza im bardziej widać umyślność działania i im większe są straty z tego wynikłe dla skarbu państwa.

Istnieją jednak podatnicy, którzy skutecznie unikają płacenia podatku. Są to zwykle podmioty lub osoby, których działalność oparta jest głównie na obrocie gotówkowym tak jak sklepy, restauracje czy tez zawody artystyczne. W tego typu działaność również, z powodów oczywistych zaangażowani są członkowie różnego rodzaju grup przestępczych. Niekiedy pracodawca zgadza się zatrudnić pracownika „na czarno”(off the books) płacąc mu gotówkę i nie zostawiając żadnego śladu w księgach rachunkowych. Zgadzając się na to, zwykle pracownicy tracą swoje uprawnienia pracownicze takie jak prawo do zasiłku dla bezrobotnych, czy też prawo do zasiłku w wyniku niepełnosprawności.  Firmy, które nie odprowadzały podatku od wynagrodzeń (payroll taxes), podatku od sprzedaży (sale tax) czy też podatku na ubezpieczenie społeczne (Social Security) najczęściej po pewnym czasie składają wniosek o upadłość (bankrupcy). Jedynym czasami wyjściem dla uniknięcia odsetek wraz z karami jakie grożą w takich wypadkach jest także pozostawienie swojego majątku rodzinie lub przyjaciołom i przeniesienie się w inne miejsce.

Rozpowszechniony proceder „odchudzania” (skimming) rachunków, prowadzenia działalności poza księgami rachunkowymi i omijanie odpowiedzialności podatkowej wykazuje, że wielu uważa to za „warte zachodu” i opłacalne działanie. W wielu wypadkach (z wyjątkiem tych kiedy stanowi to część jakiegoś innego, poważnego przestępstwa) rzeczywiście ryzyko jest relatywnie niskie. Poważne firmy zwykle utrzymują odpowiednie zapasy magazynowe, które przewyższają wysokość sprzedaży i zabezpieczają wypłaty pracownicze. Nie boją się też postawić pracownika przy kasie, gdzie ma do czynienia z gotówką.

Trzeba też być bardzo ostrożnym w składaniu tzw. „protestów”dotyczących zwrotów podatkowych („protest” returns). „Protesty” to zwykle wnioski (składane często za namową tzw.”ekspertów podatkowych”) oparte o, kiedyś tam wymyśloną doktrynę iż można sprzeciwić się  prawu do pobierania podatku przez władzę, lub użyciu środków budżetowych na określone cele (np. na wojnę). Szanse na to, że składający taki wniosek odniesie jakiś skutek są prawie żadne, gdyż procedura taka jest oparta na czystej teorii, która była wielokrotnie kwestionowana. W momencie kiedy podatnik składa wniosek o zwrot podatkowy w formie „protestu” automatycznie przyznaje, iż posiada obowiązek podatkowy i będzie musiał zapłacić konkretną sumę  bez względu na rezultat złożonego wniosku. Tak więc,  takie „protesty” mogą się skończyć bardzo źle zarówno dla podatnika jaki i dla jego rodziny.

Podczas gdy nie płacenie podatków lub łamanie prawa przy ich omijaniu jest przestępstwem podatkowym (tax evasion), omijanie  podatków (tax avoidance) z zachowaniem prawa jest niezwykle trudne i skomplikowane ale nie niemożliwe.

Nikt nie wymaga aby podatnik tak organizował swoje finanse aby zapłacić jak największe podatki lub nie płacił ich wogóle. Każdy, na którym spoczywa obowiązek podatkowy może podjąć wszystkie dostępne kroki aby w sposób zgodny z prawem zapłacić jak najmniejsze podatki. Jednakże każy musi być w pełni świadomy kroków jakie podejmuje i konsekwencji finasowych jakie mogą z tego wyniknąć. Czasami nawet drobna zmiana w czasie, w którym dokonujemy jakiejś transkacji może mieć spore konsekwencje podatkowe.

Wiele podatków istniejących obecnie można uznać za tzw. podatki ”uciążliwe” (nuisance taxes), które mają niewielki wpływ zarówno na kieszeń podatnika jak i na budżet państwa. Z punktu widzenia pojedyńczego podatnika w USA najbardziej znaczące podatki to:  podatek od dochodów (income tax), podatek od sprzedaży  (sales tax), podatki od wynagrodzeń, podatki które nakładane są od  wzbogacenia i nieruchomości, majątku oraz podatki od dziedziczenia. Poniższe omówienie dotyczące podatków dotyczy głównie spraw, które mają największy wpływ na naszą sytuacje finansową i jest ograniczone do najważniejszych spraw z tym związanych. Bardziej dokładnie omówimy podatki federalne, gdyż mają one największy wpływ na nasze finanse. We wszystkich szczegółach dotyczących twoich podatków powinieneś zawsze poradzić się swojego konsultanta podatkowego.

Opracował: Zbyszek Karas