Czy wiecie że…

* Na świecie używa się ok. siedmiu tysięcy języków. Ponad jedną czwartą z nich posługują się ludy w Afryce i nigdzie poza Czarnym Lądem nie występują. Najpopularniejsze są języki indoeuropejskie, których używa 45 proc. mieszkańców Ziemi, chińsko-tybetańskimi posługuje się 22 proc. ziemskiej populacji. Według danych CIA World Factbook, w krajach ojczystych z prawie siedmiu miliardów mieszkańców globu 12,5 proc. porozumiewa się za pomocą języka chińskiego, 4,85 proc. to hiszpańskojęzyczni, a języka angielskiego używa 3,83 proc. ludzkiej populacji. W pierwszej dziesiątce są jeszcze: arabski (3,25 proc.), hindi (2,68), bengalski (2,66), portugalski (2,66), rosyjski (2,12), japoński (1,8) i niemiecki, którym posługuje się 1,33 proc. Biorąc pod uwagę drugi język tu już zdecydowanie prowadzi język Szekspira, w sumie jego znajomością może się pochwalić 1 mld 755 mln osób, a mandaryńskim włada 1 mld 391 mln ludzi. Hindi operuje ok. pół miliarda mieszkańców Ziemi, arabskim 457 mln, hiszpańskim 286 mln osób. Język polski jest na 26. pozycji, na świecie zna go 45-48 mln osób. Angielskim jako pierwszym językiem posługują się obywatele kilkunastu krajów, w tym poddani królowej Elżbiety II, hiszpański to główny język 23 krajów, od Hiszpanii przez obie Ameryki po Zachodnią Saharę. Mandaryński to domena Chin Ludowych, Tajwanu, Singapuru, Malezji i Brunei.

* A’ propos Sahary – największa pustynia świata jest obszarowo większa od kontynentalnych Stanów Zjednoczonych, 9.064.300 km kwadratowych piasków to tylko o 300 tys. km mniej od całkowitego obszaru USA z Alaską i Hawajami.

* Przed epoką żelaza, czyli przed rokiem 1.200 przed narodzeniem Chrystusa żelazo było osiem razy cenniejsze od złota.

* Igrzyska Olimpijskie ery nowożytnej to były na początku zmagania w dziś wydawałoby się śmiesznych, ponad 100 lat temu szalenie popularnych dyscyplinach. Na przykład podczas I Igrzysk w Atenach rywalizowano we wspinaczce po linie, była to jedna z sześciu konkurencji indywidualnych. Sznur miał 14 metrów długości, liczono czas i styl wykonania wspinaczki. Zawody wygrał Greg Nikolaos Andriakopulos przed swym rodakiem Thomasem Xenakisem. Tylko dwóch przedstawicieli gospodarzy dotarło na 14. metr, brązowy medalista Niemiec Fritz Hofmann zaliczył tylko 12,5 metra, a że wystartowało tylko pięciu zawodników więcej tej dyscypliny na igrzyskach nie rozegrano. Cztery lata później czyli w 1900 roku w Paryżu w ramach Wystawy Światowej rozegrano II Igrzyska Olimpijskie już z udziałem pań. I tu nie zabrakło awangardowych dziś – a wówczas absolutnie normalnych – dyscyplin. Polo, krykiet, rugby czy golf do dziś w wielu krajach cieszą się ogromną popularnością choć niekoniecznie są w programie olimpijskich zawodów albo właśnie wracają do olimpijskiej rodziny. Baskijska pelota, krokiet, pływanie z przeszkodami to jednak już zamierzchła przeszłość. Przeciąganie liny przeprowadzono na pięciu igrzyskach, od 1900 do 1920 r., na początku jako konkurencję lekkoatletyczną, potem jako osobną dyscyplinę. Przeciąganie liny pozostało jako rozrywka plebejska na piknikach, na szczęście po Paryżu zrezygnowano z zawodów strzeleckich do żywych gołębi. Jedynym złotym medalistą w okrutnej z dzisiejszego punktu widzenia konkurencji był Belg Leon de Lunden, protesty obrońców praw zwierząt i pokojowy charakter igrzysk stanęły na przeszkodzie choć dziś zamiast gołębi strzela się do rzutków.

* Jupiter czy też Jowisz, największa planeta naszego Układu Słonecznego ma aż 67 księżyców krążących wokół tego gazowego olbrzyma, a być może jest ich jeszcze więcej. Ganimedes, największy z nich ma średnicę większą niż planeta Merkury, ten i trzy inne odkrył Galileusz w roku 1610 roku! Masa Jowisza jest 2,5 raza większa od całkowitej masy wszystkich pozostałych planet, średnica jest 11 razy większa od średnicy Ziemi, jego atmosfera ma ponad 5 tys. km wysokości.

* Za pierwszą genetycznie modyfikowaną roślinę uważa się tytoń, któremu w 1982 r. wzmocniono odporność na antybiotyki. Naprawdę historia GMO ma 4 tys. lat i zaczęła się gdy ówcześni rolnicy wytransferowali z dzikiej meksykańskiej trawy z jadalnymi nasionami produkt będący dziś podstawą wyżywienia setek milionów ludzi na całym świecie.

Sławomir Sobczak

meritum.us