Na Uniwersytecie Harvarda rozdano Antynoble – nagrody przyznawane od 23 lat naukowcom, których badania wzbudzają śmiech, ale skłaniają do myślenia oraz za odkrycia, jakie nie powinny być powtarzane.
Nagrody nazwane Ig Nobel przyznaje czasopismo Annals of Improbable Research kierowane przez Marca Abrahamsa w Cambridge. O tym, że nagradzane prace mają czasem faktyczną wartość naukową możemy niekiedy się przekonać, ale dla szerokiego grona najważniejszym atutem jest ich zabawność. Tymczasem Rosjanin Andriej Gejm najpierw dostał Ig Nobla za badania nad lewitującymi żabami by parę lat temu cieszyć się z prawdziwej nagrody Nobla za odkrycie grafenu. Tak więc nie zawsze nazwa, która pochodzi od angielskiego słowa “ignoble” co znaczy “niegodziwy” nie jest adekwatna do dokonań, aczkolwiek rzeczywiście sensu na ogół trudno się doszukać.
W tym roku nagrody mające na celu popularyzowanie nauki i pokazanie zabawnych aspektów pracy naukowca wzbudziły jak niemal zawsze sensację. W aż czterech przypadkach naukowcy wyróżnieni zajęli się jedzeniem. I tak japońscy fizycy zbadali ryzyko nadepnięcia na skórkę od banana, a chińscy badacze mózgu poświęcili czas na reakcję ludzi widzących na grzance kształt twarzy Jezusa. Międzynarodowe zespoły przez długie miesiące próbowały wykorzystać dziecięce kupki do produkcji sfermentowanych kiełbasek lub powstrzymać krwawienie z nosa za pomocą kawałków wieprzowiny. Czy któraś z prac ma szansę na wdrożenie w życie? Raczej nie choć gdyby urzeczywistnić plan włoskich statystyków optujących za włączeniem do budżetu podatków z nierządu, handlu narkotykami i przemytu itp. mielibyśmy w Polsce wręcz dobrobyt, bo – jak szacują władze – czwarta część naszej ekonomii to szara strefa.
No, a badanie czy posiadanie kota może zaszkodzić psychice? Sam znam kilka osób, które straciły rozum dla czworonoga i to niekoniecznie mruczącego. Być może w przyszłości przydadzą się wyniki prac zespołów naukowców, którzy ustalili, że psy podczas załatwiania potrzeby fizjologicznej ustawiają się w jednym kierunku – wzdłuż linii pola geomagnetycznego Ziemi, na osi północ-południe.
Ciekawe jest też wyróżnienie naukowców – badaczy cierpienia ludzi oglądających marne obrazy. Ciekawe wnioski zebrali też ludzie nauki mierzący poziom psychicznych odchyleń od normy u osób, które mają problem ze wstawaniem z łóżka.
Pewne jest jedno: za Ig Noble dostaje się groteskowo niskie nagrody pieniężne, w ub. roku były to cztery dolary amerykańskie. Za miesiąc, gdy przyjdzie pora na prawdziwe Noble nagrody przyjmą formę prawdziwych fortun, tyle że nikt nie będzie się śmiać z wyróżnionych prac, bo mało kto coś z tego będzie rozumiał…
Sławomir Sobczak
meritum.us
foto: khoahoc.com.vn