Jutro Wigilia i początek Świąt Bożego Narodzenia. Przyzwyczajeni jesteśmy do obchodów w polskim stylu, niektórzy nieco znają obyczaje dotyczącego tego wielkiego święta z europejskich krajów. Ciekawie jednak wyglądają bożonarodzeniowe obchody w różnych stronach świata. Poniżej kilka przykładów.
Filipiny
Boże Narodzenie rozpoczyna się 16 grudnia biciem dzwonów kościelnych wzywających na modlitwę. Potem raduje siAę ulica. Śpiewane są kolędy. Radość ogarnia wszystkich. Nocą gwiaździste latarnie świecą nad oknami i drzwiami. Po miastach wędrują przebrani za Świętą Rodzinę wędrowcy. Szukają schronienia dla Dzieciątka Jezus pukając od domu do domu. Śpiewają kolędy, o północy udają się na mszę.
Francja
Kilka dni przed wigilią dekoruje się choinkę. Centralne miejsce w domu zajmuje “la creche”- żłobek. Po wigilii zostawia się palący ogień, zapaloną świecę i jadło na stole. Wszystko to dla Maryi Dziewicy, która może odwiedzić dom i zechce się posilić. Dzieci ustawiają buty przy kominku, by dobry Pere Noel napełnił je prezentami. Po powrocie z pasterki jada się “le reveillon”, w Paryżu ostrygi i ciasto, w Burgundii indyka i orzechy, w Bretanii gryczane ciasto ze śmietaną.
Norwegia
Wypieka się siedem ciast na Boże Narodzenie. Zwyczajem jest, by sporządzić “ptasią choinkę”. Jest to także święto dla ptaków i zwierząt, byli oni bowiem w stajence, gdy narodził się Jezus. Należy koniecznie przymocować na słupie, przy domu, snopy zboża jako karmę dla ptaków. Przy potężnej choince śpiewa się kolędy, szczególnie tę wzruszającą o Nisse – małym ojcu Bożego Narodzenia, który oczekuje owsianki na zewnątrz, ale zła rodzina zapomniała o nim. Za karę same nieszczęścia spadną na dom.
Irlandia
Święta trwają od wigilii do Trzech Króli. W wigilię zapala się w oknie świece. Płoną one dla Maryi, Józefa i Dzieciątka Jezus. Również dla każdego kto szuka schronienia. Każdego wędrowca należy przyjąć i ugościć. Przebrani kolędnicy maszerują w pochodzie z ptakiem w klatce prosząc o dary dla niego. Father Christmas przynosi prezenty.
Iran
25 dni przed Bożym Narodzeniem obowiązuje post. Jest to okres pokoju, medytacji i modlitw. Rankiem po mszy przyjmuje się komunię świętą. Ksiądz błogosławi chleb i wino. Potem wybucha festiwal radości. Spożywa się potrawy z drobiu i wołowinę. Z Persji ruszyli do Betlejem Trzej Królowie wędrując za gwiazdą, która wiodła ich do stajenki, gdzie narodził się Jezus.
Serbia
Ścinając w lesie choinkę trzeba pamiętać, by nie upadła na zachód (zły omen). W wigilię głowa rodziny zapala świece na skrzynce pełnej pszenicy i modli się o pomyślność w Nowym Roku. Na podłodze rozrzuca się słomę, kładzie na niej worki i talerze na ucztę wieczorną. Rankiem piecze się prosiaka na ognisku. Pierwszy gość rzuca w domowników garść pszenicy mówiąc: Chrystus się narodził!
Irak
W wigilię katolicy czytają biblię przy zapalonych świecach. Na dziedzińcu śpiewa się psalmy i zapala ognisko. Z rodzaju ognia wróży się pomyślność domu. Gdy gałęzie spalają się do popiołu – oznacza to pomyślność. Gdy ognisko dogasa należy go trzykrotnie przeskoczyć i złożyć życzenia najbliższym.
Etiopia
Dopiero 7 stycznia celebruje się święta. Obrzędy koncentrują się w kościele. W centralnym miejscu każdej świątyni stoi drewniany ołtarz zdobiony złotem i kunsztownościami. Wierni czekają całą noc przed kościołem modląc się i śpiewąc pieśni. Rankiem – niosąc złotą arkę – udają się w procesji na wzgórze. Po ceremonii religijnej księża poświecają chleb i miód. Świąteczny nastrój udziela się wszystkim.
Szwecja
Boże Narodzenie rozpoczyna się 13 grudnia festwialem ku czci św. Łucji. Rankiem najstarsza córka, ubrana na biało, z wiankiem i płonącymi świecami na głowie, serwuje kawę i piernik. Na choince pyszni się słomiana gwiazda. Dla ptaków należy wyrzucić przez okno snop zboża, by plony dopisały w przyszłym roku. Prezenty przynosi Juletom – elfopodobny Mikołaj. W oknach płoną świece, by oświetlić drogę dla Dzieciątka Jezus.
Indie
Zwyczajem jest posłać rodzinie i bliskim tacę pełną kwiatów, orzechów, owoców i cukierków. W kościołach, udekorowanych poinsecjami, wszyscy odwiedzają żłobek z Dzieciątkiem, Maryją i Józefem. Przez tydzień kolędnicy wędrują od domu do domu. Wieczorem zapala się na choinkach i dachach domów olejowe gliniane lampki. Na werandzie przykrywa się sianem nawóz krowi i przy dźwiękach bębenków śpiewa pieśni.
Włochy
Boże Narodzenie jest tu bardzo rodzinnym świętem. W wigilię dzieci śpiewają kolędy i odwiedzają sąsiadów. Piszą też listy do Mikołaja. Centralnym miejscem w domu jest żłobek betlejemski. Kościoły prześcigują się w eksponowaniu najpiękniejszego żłobka. Dopiero 6 stycznia odwiedza dzieci czarownica Befama. Przylatuje na miotle, by przez komin dostać się do wnętrza i napełnić buty prezentami.
Brazylia
W noc Bożego Narodzenia zwierzęta mówią ludzkim głosem. Kogut pieje o dwunastej: Chrystus się narodził! , a gdzie pyta byk ?…owce odpowiadają chóralnie…w Judei Betlejemskiej. Jest żłobek ze Świętą Rodziną. Tylko gdzieniegdzie dekoruje się choinkę. W wigilię Papa Noel wdziera się przez okno do domów, by przynieść dzieciom prezenty.
Meksyk
Od 16 grudnia celebruje się “Pasadas”, 9 dni bowiem trwała wędrówka Józefa i Maryi z Nazaretu do Betlejem. O zmroku dzieci niosą statuę Maryi jadącej na osiołku i Józefa maszerującego z przodu. Płoną świece, rozlega się głos kolęd. Proszą o gościnę – pasadas – dla wędrowców. Gdy znajdą, wszyscy klękają i modlą się. Nocą tłucze się 9 pinatas – dzbany pełne słodyczy i prezentów. Po mszy o północy wyją syreny, dzwonią dzwony, wybuchają sztuczne ognie.
Holandia
6 grudnia Mikołaj przypływa statkiem do Amsterdamu. Szał radości ogarnia wszystkich, dzwonią dzwony kościelne. Zawsze na białym koniu, odziany w purpurowe szaty i finezyjną czapę. Towarzyszy mu czarny Piotr, który jest uosobieniem diabła. Mikołaj odwiedza pałac królowej. Po krótkim powitaniu wyrusza w drogę. Musi zdążyć napełnić prezentami wszystkie drewniane buty ustawione przed kominkiem. Niegrzecznym dzieciom czarny Piotr zostawia rózgę.
Ekwador
Boż Narodzenie i Nowy Rok to uroczysty festiwal. Przygotowuje się specjalne kostiumy, a dzieci piszą listy do Mikołaja prosząc o prezenty. Tylko buty położone na parapecie okna napełni Mikołaj. W Boże Narodzenie ulice zamieniają się w festiwal radości. Miliony hałaśliwych grzechotek i sztucznych ogni, muzyka i taniec, a potem uroczysty obiad.
Grecja
Grecy czekają na przybycie św. Mikołaja. Jest nim długobrody marynarz. Zjawia się punktualnie 6 grudnia. Jest to dzień modlitw za bezpieczeństwo wszystkich Greków na morzu. Nie ma choinki. Spożywa się tu ciasto dekorowane orzechami. Pop rzuca krzyż do rzeki, by utopić złe moce. Potem odwiedza domy kropiąc obejścia święconą wodą.
Polska
Gdy pierwsza gwiazda zabłyśnie na niebie rodzina zasiada do wieczerzy. Stojąc przed stołem wigilijnym wszyscy łamią się opłatkiem składając sobie życzenia. Zawsze powinna być parzysta ilość biesiadników, a nieparzysta ilość potraw. Koniecznie należy zostawić miejsce dla nieobecnych lub nieoczekiwanego gościa. Potem śpiewa się kolędy, by o północy udać się na pasterkę i zaśpiewać…wśród nocnej ciszy głos się rozchodzi…
Hiszpania
W każdym domu musi być żłobek. W centrum Dzieciątko z rodzicami, szary osiołek, byk, pasterze i anioł, w dali dom Heroda i Trzej Królowie, rzeka z klęczącą kobieta, torreros
i politycy. Choinka gromadzi wszystkich. Płoną świece, słychać kolędy. Nie ma Mikolaja, ale Trzech Mędrców ze wschodu przynosi dzieciom prezenty. Należy zostawić buta na balkonie, a także siano dla wielbłąda.
Rumunia
24 grudnia farmer kroczy do sadu z siekierą, by wyciąć nie owocujące drzewa. Gdy już podnosi siekierę, nagle pojawia się jego żona i zapewnia, że drzewo będzie owocować w przyszlym roku. Kolędnicy noszą wielką drewnianą, 6 – ramienną gwiazdę “Steaua”. Pokryta złotą folią, w środku zdjęcie Świętej Rodziny i płonące świece, wokół pełno dzwoneczków. Otrzymują “turte”- piernik z orzechami i pieniądze. Kolędowanie trwa do Nowego Roku.
USA
Różnorodność obyczajów i tradycji. Santa Claus galopuje na saniach ciągnionych przez renifery, by przynieść prezenty. W Nowej Anglii śpiewane są kolędy i odwiedzani sąsiedzi. W Pennsylvanii adorowane jest Dzieciątko Jezus. Wszędzie “płoną” choinki, pachnie pieczony indyk i śliwkowy pudding. W New Mexico zapala się świece w papierowych torebkach, by oświetlić drogę dla Jezusa. Na południu kraju ognie sztuczne, bębny, petardy, orkiestry, przypominają wszystkich o tym szczególnym okresie – Bożym Narodzeniu.
Wesołych Świąt!
Janusz Kopeć
2009