Osoby otyłe i z nadwagą mają mniej tkanki nerwowej w obszarach mózgu odpowiedzialnych za sprawność intelektualną – zaobserwowali naukowcy z USA. Zdaniem autorów pracy, która ukazała się w internetowym wydaniu pisma „Human Brain Mapping”, sugeruje to, że przybieranie na wadze zwiększa ryzyko demencji, również w jej najcięższej postaci, jaką jest choroba Alzheimera.
W ostatnich latach otyłość szerzy się na świecie niczym epidemia. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje liczbę otyłych ludzi na ponad 300 mln, a liczbę osób z nadwagą na miliard. Obecnie jest już naukowo potwierdzone, że zbędne kilogramy są związane z wyższym ryzykiem nadciśnienia, chorób układu krążenia oraz cukrzycy typy 2, a te zwiększają z kolei ryzyko pogorszenia sprawności umysłowej i demencji.
Najnowsza praca naukowców z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles oraz Uniwersytetu w Pittsburgu przynosi jeszcze bardziej zasmucające wieści – osoby otyłe mają ubytki tkanki nerwowej w obszarach mózgu odpowiedzialnych m.in. za pamięć i planowanie.
Badacze porównywali wyniki badania mózgu techniką rezonansu magnetycznego, które wykonano u 94 osób w starszym wieku (po 70. roku życia). Aby ocenić, do której kategorii wagowej należą pacjenci posłużono się wskaźnikiem masy ciała, który oblicza się dzieląc masę ciała w kilogramach przez wzrost w metrach podniesiony do kwadratu. Osoby ważące prawidłowo mają BMI od 18,5 do 25; BMI osób z nadwagą wynosi 25-30; a u otyłych jest wyższe niż 30. Jeszcze 5 lat po badaniu mózgu wszystkie osoby były zdrowe i sprawne umysłowo.
Skany mózgu przekształcono w trójwymiarowe obrazy, które pozwalają na bardzo szczegółową analizę różnic anatomicznych. Okazało się, że osoby otyłe miały o 8 proc. mniej tkanki nerwowej w mózgu niż osoby ważące prawidłowo; u osób z nadwagą niedobory te oceniono na 4 proc.
Naukowcy stwierdzili, że osoby cierpiące na otyłość miały ubytki tkanki nerwowej w płatach czołowych i skroniowych, które pełnią kluczową rolę w procesach planowania i zapamiętywania. –Mózgi osób otyłych wyglądały jakby były o 16 lat starsze niż mózgi osób szczupłych, a u ludzi z nadwagą – jakby były starsze o 8 lat–komentuje biorący udział w badaniach neurolog Paul Thompson.
Zmiany te były niezależne od cukrzycy typu 2 lub stanu przedcukrzycowego u pacjentów. Thomson uważa, że zaobserwowane zamiany są objawem „poważnej degeneracji mózgu”. Jego zdaniem, są to duże ubytki tkanki nerwowej, które mogą osłabić potencjał intelektualny danej osoby, znacznie zwiększając jej predyspozycje do choroby Alzheimera i innych schorzeń neurodegeneracyjnych mózgu.
Jak wyjaśniają autorzy pracy, nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie zwiększa ryzyko zmian miażdżycowych w tętnicach, co ogranicza dopływ krwi i tlenu do komórek nerwowych mózgu. Rezultatem tego może być obumieranie części neuronów. Obszary, w których stwierdzono ubytki przechodzą najintensywniejsze zmiany w ciągu całego życia, dlatego mogą być bardziej wrażliwe na jakiekolwiek wahania w poziomie tlenu i składników odżywczych, tłumaczy Thompson.
Optymistyczne jest jednak to, że – jak wykazał Thompson w swojej niepublikowanej jeszcze pracy – zmianom w mózgu związanym z otyłością oraz demencji można w dużym stopniu zapobiegać poprzez regularne ćwiczenia, które poprawiają krążenie krwi. Generalnie ważna jest też zdrowa dieta i utrzymywanie stałej masy ciała.
PAP