Czy to starość? – to tytuł materiału prof. Elżbiety Mączyńskiej dotyczącego możliwej kolejnej transformacji ustrojowej, zamieszczonego na łamach “Gazety Bankowej”.
Kryzys gospodarczy, jaki obecnie dotkliwie doświadcza świat, skłania do pytania, czy kapitalizm jako model ustroju gospodarczego się zestarzał?
A jeśli tak, jaki model ustroju mógłby go zastąpić jako bardziej efektywny i dostosowany do współczesnych wyzwań? Ustrój gospodarczy wyznacza zasady i ramy działalności gospodarczej, obowiązujące wszystkich aktorów życia gospodarczego. Dlatego też polityka ustrojowa i będący jej wynikiem kształt ustroju gospodarczego stanowi fundamentalny czynnik rozwoju społeczno-gospodarczego kraju, czynnik powodzenia i sukcesu jego obywateli. Historia gospodarcza dostarcza niestety nader wiele dowodów, jak kosztowne mogą być i są błędy w kształtowaniu ustroju gospodarczego. Błędów tych i ich konsekwencji świat doświadcza także obecnie.
Przełom cywilizacyjny
Spory i dylematy dotyczące ustroju gospodarczego zwykle nabierały specjalnego znaczenia w okresie przełomów dziejowych, w tym w okresie kryzysów. Także obecnie ujawniają się silne kontrowersje na ten temat. Wynika to nie tylko z ogarniającego świat kryzysu. Można byłoby go bowiem uznać za typowy, genetyczny niejako przejaw cyklu koniunkturalnego, czyli nieodłącznego w gospodarce rynkowej zjawiska wzlotów i upadków i sinusoidalnego jej rozwoju. Taka ocena byłaby uzasadniona, gdyby nie fakt, że obecny kryzys ma miejsce w warunkach dokonującego się na naszych oczach przełomu cywilizacyjnego, zmiany paradygmatu rozwojowego. Wyraża się to w wypieraniu cywilizacji przemysłowej przez bliżej jeszcze niedodefiniowaną cywilizację postindustrialną. Następuje przechodzenie do modelu gospodarki opartej na wiedzy, zwirtualizowanej “wikinomii”, mającej w znacznej mierze cechy “gospodarki nietrwałości”. A historia gospodarcza dowodzi, że zmiana wzorca cywilizacyjnego każdorazowo przynosiła zmianę modelu ustroju gospodarczego. I tak, cywilizacja rolna przyniosła feudalizm, zaś przemysłowa – kapitalizm. Zmiana zaś ustroju gospodarczego oznaczała zarazem zmianę stratyfikacji społecznej i typu przekazu. Feudałów zastąpili kapitaliści, zaś chłopów feudalnych – proletariat. Przekształcaniu feudalizmu w kapitalizm towarzyszyło przejście od epoki słowa pisanego ręcznie do epoki słowa drukowanego. Cywilizacja postindustrialna zaś, to era języka cyfrowego i wyłaniania się nowej, najwyższej warstwy społecznej tzw. netokracji cyfrowej. Ale rodzi się tu pytanie, czy i jaki nowy ustrój przynosi bądź przyniesie ta cywilizacja?
(…)
prof. Elżbieta Mączyńska
Autorka jest prezesem Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego
całość pod adresem
www.gazetabankowa.pl