Życie w USA coraz droższe
Bardzo wysokie jak na amerykańskie standardy tempo wzrostu kosztów życia w znacznej mierze wynika z potężnego efektu bazy na rynku paliwowym. Rok temu mieliśmy do czynienia z zapaścią na rynku ropy naftowej, której ceny są obecnie kilkukrotnie wyższe niż w kwietniu 2020 r. W rezultacie przez poprzednie 12 miesięcy benzyna w USA podrożała o blisko 50 proc., a olej napędowy o 37 proc. Jednakże przyspieszającą inflacja cenowa nie jest zasługą wyłącznie wzrostu cen paliw. Tzw. inflacja bazowa – czyli wskaźnik pomijający ceny żywności, paliw i energii – wyniosła w kwietniu aż 0,9 proc. mdm i 3,0 proc. rdr. To wręcz szokująco wysoki odczyt na tle rynkowych prognoz zakładających wynik rzędu 0,2 proc. mdm i 2,3 proc. rdr.
Aby uświadomić sobie wagę 0,9-procentowego miesięcznego wzrostu bazowej CPI, trzeba powiedzieć, że to najwyższy wynik od września 1981 roku. Na wynik ten znaczący wpływ miała aż 10-procentowa podwyżka cen używanych samochodów, jaka według BLS zaszła w kwietniu względem marca. Według tych danych używane auta w Ameryce są o 21 proc. droższe niż w kwietniu 2020. Z kolei 3-procentowy wzrost inflacji bazowej w ujęciu rok do roku jest najwyższym rezultatem od 25 lat.
Żywność drożeje
W czasie pandemii hurtowe ceny żywności spadły, ale obecnie globalny indeks cen żywności FAO wykazuje gwałtowny wzrost. Kwietniowa wartość FAO jest najwyższa od niemal siedmiu lat. W ostatnim czasie żywność na całym świecie była o prawie 21 proc. droższa niż średnia z lat 2014-2016, na podstawie której obliczana jest wartość bazowa indeksu wynosząca 100 punktów – podaje portal Statista.
Ceny oleju palmowego napędzają wzrost indeksu od czwartego kwartału 2020 r., ale globalne ceny zbóż i cukru również wykazały znaczny skok w ostatnich miesiącach. To przekłada się na poziom cen żywności niewidziany od lat. Susza i zakłócenia w produkcji spowodowane przez pandemię wraz z wysokim popytem z powodu indyjskiego festiwalu Diwali doprowadziły do wyczerpania światowych zapasów oleju palmowego, co z kolei spowodowało wzrost cen. W przypadku zbóż, silny popyt z Chin spowodował wzrost cen – zwłaszcza sorgo i kukurydzy. Pogarszające się perspektywy zbiorów w USA i Ameryce Łacińskiej również przyczyniły się do wzrostu cen kukurydzy. Słabe zbiory w Brazylii spowodowały wzrost cen cukru o prawie 4 procent w kwietniu. Początkowo zakłócenia związane z pandemią koronawirusa spowodowały wzrost cen żywności, ale ze względu na następujące spowolnienie gospodarcze i międzynarodowy spadek popytu, na początku 2020 roku ceny faktycznie spadły, osiągając najniższy poziom w maju. Według ONZ, spadające ceny ropy naftowej również miały wpływ na początkowy spadek cen żywności. W miarę jak kryzys się przedłużał i kraje przynajmniej częściowo wznawiały działalność, światowy popyt i ceny ponownie wzrosły w lecie. Jak pokazuje przykład oleju palmowego, pandemiczne zakłócenia mogą spowodować dalszy wzrost cen.